İki Cihan Âresinde: Semerkant

Semerkant Batı’nın gözünde bir masal şehri, Binbir Gece Masalları’nın, Alaaddin’in Sihirli Lambası’nın geçtiği, varlığı yokluğu şaibeli, tarihsel bir gerçekliğinin olup olmamasının önem taşımadığı bir uzak ülke.

Doğu için Semerkant hayal değil, tam tersine etiyle kemiğiyle capcanlı bir gerçeklik. Doğu için Semerkant, eski parlak günlerin bir hatırası, İpek Yolu ticaretinin can damarı, büyük hükümdarların mekanı, dönemin en iyi bilim adamlarının ders verdiği medreselerin kenti burası.

Öyle hafife alınacak bir yer değil Semerkant! Hem Doğu hem Batı’yı korkutan titreten, İzmir’e kadar seferler düzenleyip Yıldırım Beyazıt’ı Ankara’da mağlubiyete uğratan koskoca Aksak Timur’un yada Timurlenk’in başkenti burası. Yani İran için İsfahan neyse, Orta Asya için de Semerkant o.

Semerkant’ın belli başlı sanat harikaları var. Bunların hepsini bir gün içinde görmek mümkün ama yetersiz. Semerkant’ın ünlü tarihi yapıları tekrar tekrar ziyaret edilmeyi hak ediyorlar. Zaten bir mıknatısla çekiliyormuş gibi, bu yapıların çevresinden bir türlü ayrılamıyorsunuz; insanın hep baktıkça bakası, her bakışta yeni bir detay keşfedesi geliyor. Sanırım çinili yapıların en önemli özelliği bu. Sanki büyü yapılmış gibi gözünüzü onlardan ayıramıyorsunuz.

Semerkant’ın en ünlü tarihi mimari eserleri Registan denilen alanda. Burası Timur Dönemi’nden itibaren inşa edile gelmiş, birbirine bakan anıtsal çinili kapıları olan üç medreseden oluşuyor. Doğu’da bilimin –özellikle astronominin- gelişkin olduğu yıllarda, bu medreselerde en ünlü bilginler en iyi öğrencilere dersler veriyormuş. O zamanlar medreseler o kadar önemliymiş ki, bunların kapıları zamanın en yetenekli, en usta zanaatkarları ve sanatçıları tarafından çeşitli motiflerle bir oya gibi çinilerle bezenmiş. Mesela –kendisi çok önemli bir astronom olan- Uluğ Bey Medresesi’nin çinili kapısında yıldızları temsil eden şekiller gökyüzünü temsil ediyor.

Büyük bilgin astronom torunu Uluğ Bey’in ta 15. yüzyılda rasathanesini kurduğu kent burası.

Buraya yolunuz düşerse mutlaka Antika Guest House'da kalın. Çok güzel, temiz odaları, büyük bahçeli avlusu ve mükemmel kahvaltısıyla verdiğiniz her kuruşa değen bir konaklama yeri burası..