Özbekistan'dayken Termez'e gitmek tam anlamıyla 'off the beaten track' yapmak anlamıına geliyordu. Yani Termez'e turist falan gitmiyor. Özbekistan'a gelen turistler Taşkent'ten yola çıkıp Semerkant, Buhara ve Hiva'ya gidip sonra da başka bir ülkeye geçiyorlar yada evlerine geri dönüyorlar.
Termez, Afganistan sınırından taş atımlık bir mesafede bulunan tarihi bir kent. Tarihteki önemi bir yana, bugün burada pek bir şey yok. Sadece çok çok büyük bir arkeoloji müzesi, yıkıntılar halinde Budist manastırları ve Greko-Baktrian antik kentler (yani İskender'in gelişinden sonra korulmuş Helen etkili antik kentler) var. Biz 1. yüzyıldan kalma bir Budist manastırını ve Kampir Tepe isimli Greko-Baktrian antik kentini gezdik. Bunun dışında bir kaç tane daha tarihi yere bakıp sonra Termez'i terk ettik.
Termez ve çevresinin en önemli özelliği, Budizmin Batı'ya doğru yayıldığı ve kök saldığı en önemli topraklardan biri olması. Hatırlarsınız, Taliban, Afganistan'daki bir çok tarihi Buda heykelini dinamitlemişti. MS 1. yüzyıldan itibaren Budizm burada tam anlamıyla kök salıyor. Bir çok önemli Budist düşünür bu topraklarda yetişiyor. Arap istilasından sonra, Özbekistan ve Afganistan aslında Budizm ile İslamın karşılaştığı ve birbirinden etkilendiği çok önemli bir coğrafya haline geliyor. Dolayısıyla, Budizm etkili İslami hareketlerin ve tarikatların burada ortaya çıkmış olması bir tesadüf değil. Mesela Mevlana'nın Afganistan'ın Belh şehrinde doğmuş olması bu bağlamda çok manidar. Budist dünya görüşü ile İslami anlayışın karışımı olan Sufizm ve Nakşibendi tarikatları bu coğrafyada yeşeren düşünce akımları..
![]() |
| 1. yy. dan kalma Budist manastırının kalıntıları..Termez ve çevresi Budizmin yayıldığı ve yeşerdiği en önemli bölgelerden biri. |
![]() |
| Greko-Baktrian antik kenti. Kampir Tepe. |
![]() |
| Kampir Tepe'den Amu Derya nehrinin bir kolu. Diğer tarafta uzaklara bakın, işte orası Afganistan! |
![]() |
| Termez Arkeoloji Müzesi'nden bir Buda heykeli |
![]() |
| Termez'deki büyük arkeoloji müzesi. Ulus inşa projesinin arkeoloji ayağı burada halka sunuluyor. |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder