Argolis'in en önemli Miken Dönemi Kalelerinden Tiryns

Son birkaç gündür Argolis'teyiz. Mora Yarımadası'nın bence en güzel köşesi burası. Daha önce Mora Yarımadası'nı hep homojen bir coğrafi parça olarak düşünmüştüm ama meğersem çok yanılmışım. Olympia ve çevresi (yarımadanın kuzeybatısı) daha çok Balkanlar'ı andırıyor, Sparta ve çevresi özellikle karasal iklime sahip ve yüksek dağlarla çevrili, izole bir yapıya sahip. Argolis ise (yarımadanın kuzeybatısı) tam Egeli, hem muhteşem kıyılara sahip, bol girintili çıkıntılı, kayalık hem de çok verimli ovalara sahip. Argolis Körfezi'ne açılan ovayı görünce -şimdi portakal bahçeleriyle dolu- neden Mycene, Tiryns yada Argos gibi önemli Miken Dönemi ve sonrası kentlerinin burada aşırı zenginleşerek hem ticaretle hem tarımla gül gibi yaşayıp gittiklerini anlıyorsunuz.

Tiryns'e gelince: Tiryns en çok Geç Miken Dönemi (MÖ 12. yy) saray yapısı, güçlü sur duvarları ve çeşitli kale yapılarıyla ünlü. Ama aslında 120 yılı aşkın bir süredir devam eden kazılarda Geç Neolitik Döneme, Erken ve Orta Hellas Dönemi'ne ait Ege prehistoryası için önem taşıyan çeşitli mimari buluntular da kazılmış. Kazı tarihçesinde -tabii ki olmazsa olmaz- Schliemann ve Dörpfeld'in isimlerini anmadan olmaz. Şu sıralar ise kazılar DAI Atina ve Heidelberg Üniversitesi'nden Prof. Joseph Maran ve ekibi tarafından yürütülüyor. Tabii ki her zaman olduğu gibi ilk gelen en önemli en görkemli binaları kazmış..

Tiryns'de Miken Dönemi öncesi için önem taşıyan ilk yapı Erken Hellas Dönemi'ne tarihlenen (MÖ 2400-2300) oldukça garip bir plana sahip yuvarlak planlı yapı. Bu binanın kalıntıları Miken Dönemi sarayının altında kaldığı için yalnızca küçük bir bölümü kazılabilmiş durumda. Bu yapının planı çok tuhaf ve tam olarak işlevi tespit edilebilmiş değil, diğer yandan bu binaya benzer herhangi bir yapı Ege'de kazılmış değil!

Tiryns'deki ilginç plana sahip Erken Hellas Dönemi yapısının bugünkü görünümü.

Orta Hellas Dönemi'nde (MÖ 2000-1600) kale sur duvarlarıyla çevriliyor, çeşitli binalar inşa ediliyor Tiryns'de ama malesef Geç Tunç Çağı tabakaları bu kalıntılarını tahrip etmiş durumda, o yüzden genelde keramik buluntuları ile temsil ediliyor ve Orta Hellas Dönemi için kale yerleşmesinin bir canlandırmasını mümkün gözükmüyor. Erken Hellas Dönemi'ne ait başka yapılar ise Aşağı Kale'de (Unterburg) kazılmış durumda. 

Kalenin en görkemli en parlak dönemi Geç Hellas Dönemi'nde yaşanıyor (MÖ 1600-1050). Şu an kaleye çıkınca görülen kiklop tarzı sur duvarları 4 farklı aşamada 14.-12. yüzyıllar arasında inşa edilmişler..Kalenin en ilgi çekici bölümü saray yapısının olduğu yer. Saraya giriş sütunlarla çevrili bir avludan sağlanıyor, büyük megaron yapısının ortasında yuvarlak planlı büyük bir ocak ve onu çevrelyen 4 tane sütun yer alıyor. Saray duvarlarını ve tabanını süsleyen rengarenk freskleri ve döşemeleri gözünde canladırınca burasının gerçekten çok etkileyici bir yapı olduğunu anlıyorsunuz. Yukarı Kaledeki ilginç yapılardan biri Galeri olarak adlandırılan, Hattuşa'daki poternlere benzeyen içinde düzenli aralıklarla açılmış nişler bulunan tüneller. Tiryns'de bunların savunma amacıyla değil, besin depolamak için kullanıldığı öneriliyor.

Miken Dünyası için çok önemli bir kale yerleşmesi Tiryns. Geç Tunç Çağı'nda denize sadece 1 km uzaklıkta ve verimli bir ovaya hakim ideal bir konumda. Mycene'ye ise sadece 15 km uzaklıkta..

Tiryns Aşağı Kale'deki apsidal evin temelleri. Otlardan fazla bir şey gözükmüyor malesef..

Tiryns'in bir de aşağı kale bölümü var. Burada kült alanı, metal işlikleri ve o dönem ticareti ile ilgili çeşitli bulgular elde edilmiş. Aşağı Kale'nin en ilginç mimari konstrüksiyonu ise kalenin  tatlı su ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak inşa edilmiş 'syring' olarak adlandırılan sarnıç. Melissa sayesinde buranın içine girip görebildik.

Tiryns'deki saray yapısı içindeki büyük megarona giriş..

tiryns'deki saray yapısı içindeki büyük megaron. Bu fotoğrafta ayrıca sütun altlıklarını görmek mümkün. Sütunların ortasında ise işaretlenmiş olarak büyük bir ocak yer var. Duvara dayanmış olarak ise kralın tahtı bulunmuş..

Yukarı Kaledeki Galeri. Bu yapı tekniği olarak Hattuşa'daki poternleri andırsa da işlevsel olarak savunma amaçlı değil, besin depolamak için inşa edildiği düşünülüyor.

Tiryns'in ünlü Geç Miken Dönemi kiklop tarzı sur duvarları (MÖ 12 yy.)

Tiryns'de yukarı kaleye giriş, sur duvarlarının arasındaki kapı

Tiryns sur duvarları..

Miken Dönemi baskı mühürleri, Tiryns'den..

Tiryns'de bulunan Linear B tabletlerinden örnekler..

tiryns buluntuları Napflio Müzesi'nde sergileniyor. Burada görülenler Tiryns Aşağı Kale'deki kült alanında bulunmuş olan büyük figürinler

Tiryns'den sos kapları (Erken Hellas II Dönemi- MÖ 2500)

İlginç bir Miken Dönemi figürini..